Xuất bản thông tin

Xuất bản thông tin

Xuất bản thông tin

null Cuộc cách mạng từ bên trong bộ máy

Chi tiết bài viết Nghiên cứu trao đổi

Cuộc cách mạng từ bên trong bộ máy

Dưới góc nhìn cải cách hành chính hiện đại, việc sắp xếp lại cơ cấu bộ máy HĐND cấp xã theo mô hình chính quyền địa phương 2 cấp góp phần tối ưu hóa nguồn nhân lực và nâng cao hiệu quả hoạt động của chính quyền địa phương. Công văn số 09/CV-BCĐ ngày 30/5/2025 với định hướng tạm thời về bố trí biên chế và tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp là một văn bản quan trọng tạo nền móng cho sự cải tổ sâu rộng.

Quán triệt quan điểm - Đảng lãnh đạo toàn diện

Trong mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, điểm tiến bộ nổi bật chính là việc tăng cường Thường trực và Ban Thường vụ Đảng ủy xã trực tiếp tham gia lãnh đạo HĐND. Các vị trí lãnh đạo kiêm nhiệm, bao gồm vai trò của Chủ tịch HĐND (Bí thư hoặc Phó Bí thư Đảng ủy xã) và 2 Trưởng ban của HĐND (là Ủy viên Ban thường vụ Đảng ủy xã) đảm nhiệm vai trò chiến lược trong định hướng, chỉ đạo hoạt động của HĐND cấp xã. Qua đó, nâng cao tính gắn kết giữa hoạt động HĐND và sự chỉ đạo chính trị, bảo đảm các quyết sách luôn đi đúng định hướng của Đảng - điều cốt lõi để giữ vững vai trò lãnh đạo toàn diện trong bộ máy chính quyền địa phương.

Bên cạnh đó, đội ngũ cán bộ chuyên trách giữ vai trò nòng cốt trong xử lý công việc cụ thể, giám sát việc thực thi chính sách và bảo đảm hiệu suất công tác thường ngày. Yêu cầu về chuyên môn sâu, kỹ năng điều hành và khả năng phối hợp trong nhóm là những tiêu chí quan trọng cho đội ngũ này, góp phần hình thành một hệ thống vận hành linh hoạt, minh bạch và đồng bộ giữa các bộ phận chức năng trong bộ máy chính quyền cấp xã.

Rõ nhiệm vụ, quyền hạn của từng chức danh

Mô hình chính quyền địa phương 2 cấp không làm thu hẹp bộ máy của HĐND cấp xã, mà thực chất gia tăng nhân lực đáp ứng yêu cầu mới trong tổ chức hoạt động. Sự chú trọng không còn nằm ở con số biên chế, mà ở cách phân định trách nhiệm giữa lãnh đạo kiêm nhiệm và cán bộ chuyên trách. Dù chưa xuất hiện trên diện rộng, nhưng từ thực tiễn tại một số địa phương trong mô hình chính quyền địa phương 3 cấp hiện tại, cần sớm nhìn nhận một số rủi ro tiềm ẩn trong hoạt động HĐND với mô hình chính quyền địa phương 2 cấp sắp tới để sớm có giải pháp khắc phục.

HĐND xã Thái Bình, Yên Sơn, Tuyên Quang giám sát việc triển khai thực hiện
nghị quyết của HĐND tỉnh trên địa bàn - Ảnh: Ngọc Hưng

Đó là khả năng xảy ra chồng chéo quyền hạn giữa các vai trò, nếu không có hướng dẫn đầy đủ về mô tả công việc và phân quyền, các vị trí lãnh đạo kiêm nhiệm - như Chủ tịch HĐND và hai Trưởng ban HĐND - có thể đối mặt với hiện tượng chồng lấn trong quyền hạn. Đơn cử, tại một xã trước đây, Phó Chủ tịch HĐND, đồng thời là Trưởng ban Pháp chế HĐND, gặp khó khăn trong quá trình thẩm tra nghị quyết kinh tế - xã hội, do ý kiến giữa hai Trưởng ban chưa đạt được sự thống nhất. Khi Trưởng ban còn lại đề xuất điều chỉnh một số nội dung, Phó Chủ tịch HĐND phân vân không rõ liệu quyết định này có thuộc phạm vi quyền hạn của mình hay cần có sự đồng thuận từ toàn bộ HĐND. Sự thiếu ranh giới cụ thể giữa chức năng thẩm tra và quyền quyết định khiến quá trình xem xét thẩm tra nghị quyết kéo dài hơn dự kiến, ảnh hưởng đến tiến độ ban hành chính sách địa phương.

Thực tế này đặt ra yêu cầu cần làm rõ nhiệm vụ, quyền hạn của từng chức danh - từ Chủ tịch HĐND (kiêm nhiệm), hai Trưởng Ban HĐND (kiêm nhiệm) đến cán bộ chuyên trách (Phó Chủ tịch HĐND, hai Phó trưởng ban HĐND) và hai công chức hỗ trợ. Đây là bước đầu tiên và dễ triển khai, nhằm ngăn ngừa nguy cơ chồng lấn và bảo đảm tính minh bạch. Cùng với đó, cần có khung pháp lý cụ thể hóa cách phối hợp trong mô hình chính quyền địa phương 2 cấp ở cấp xã; đồng thời, đề nghị bố trí nguồn lực tài chính, cơ chế đào tạo và hỗ trợ hành chính để mô hình vận hành trơn tru, hiệu quả và không đứt đoạn.

Trong một số trường hợp, việc sử dụng kênh liên lạc truyền thống như văn bản giấy hoặc điện thoại cá nhân dẫn đến tình trạng thông tin đến chậm, không đồng đều. Một vụ việc tại xã C. của một địa phương đã bị kéo dài hơn một tuần chỉ vì thông tin giữa Ban Kinh tế - Xã hội HĐND và Văn phòng UBND xã không được cập nhật kịp thời về lịch giám sát. Cần đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong điều hành nội bộ: sử dụng phần mềm quản lý, hệ thống thông tin nội bộ hiện đại để thiết lập luồng trao đổi công việc minh bạch, cập nhật kịp thời, giảm thiểu độ trễ trong xử lý tình huống.

Linh hoạt, sáng suốt và cẩn trọng

Việc triển khai mô hình HĐND cấp xã theo hướng chính quyền địa phương 2 cấp không chỉ là một bước chuyển đổi mạnh mẽ trong cải cách hành chính, mà còn là yêu cầu cấp thiết trong bối cảnh hiện nay. Quá trình thực hiện đang diễn ra với tốc độ nhanh và quyết liệt, không cho phép sự cầu toàn hay chờ đợi hoàn thiện toàn bộ giải pháp phòng ngừa rồi mới tiến hành. Dù đã nhận diện một số rủi ro tiềm ẩn, nhưng cải cách hành chính luôn đòi hỏi tinh thần hành động chủ động, quyết tâm thực hiện ngay; đồng thời, vận dụng sự linh hoạt, sáng suốt và cẩn trọng để vừa bảo đảm hiệu quả, vừa kịp thời điều chỉnh khi cần thiết.

Không chỉ dừng lại ở việc điều chỉnh tổ chức, mô hình này đang từng bước tái định hình cách thức lãnh đạo và điều hành ở cấp cơ sở, bảo đảm sự chỉ đạo toàn diện của Đảng, đồng thời nâng cao chất lượng phục vụ Nhân dân. Khi được triển khai bài bản với sự chủ động thích ứng, kèm theo các giải pháp thiết thực và hành lang chính sách phù hợp, mô hình này có thể trở thành hình mẫu cho một HĐND cấp xã năng động, hiệu quả, chất lượng và gần gũi với người dân trong giai đoạn phát triển mới.

(Nguồn: Báo điện tử Đại biểu nhân dân)